Pentatomidae

[Chiffchaff]

Pentatomidae tarczówkowate
Przyszła kolej na jedną z najbardziej znanych, a już na pewno najbardziej obfotografowaną rodzinę pluskwiaków. Tarczówkowate, bo o nich słowo pisane, są najliczniejszą rodziną w nadrodzinie Pentatomoidea. O jej zróżnicowaniu świadczy także fakt, że ponad 4 tyś gatunków zaliczanych do tej rodziny plasuje tarczówkowate na czwartej lokacie wśród światowych rodzin Heteroptera.

W Polsce żyje ok. 1% światowych gatunków tarczówkowatych, czyli 46 gatunków zgrupowanych w 3 podrodzinach (Podopinae, Pentatominae, Asopinae) i 27 rodzajach.
Pentatomidae posiadają trójczłonowe stopy, pięcioczłonowe czułki, nogi pozbawione długich i mocnych kolców. Ich tarczka jest trójkątna, na ogół sięga do połowy odwłoka, a u przedstawicieli podrodziny Podopinae wyjątkowo sięga do końca odwłoka, lecz wówczas jej szerokość u nasady nie jest większa niż szerokość tylnej krawędzi przedplecza.

Częsta obecność Pentatomidae w postaci ich zdjęć na forum wynika z kilku cech tej grupy, do najważniejszych zaliczyłbym ich wielkość i atrakcyjne ubarwienie. Wiele gatunków jest stosunkowo dużych (rekordzista w kraju Pinthaeus sanguinipes do 17 mm) i kolorowo ubarwionych. W ubarwieniu prócz brązów znajdziemy gatunki czerwonawe (Graphosoma lineatum, niektóre gatunki z rodzaju Carpocoris, Eurydema) zielone (Palomena, Chlorochroa), lub wręcz opalizujące (Zicrona caerulea, Eurydema oleracea). Stanowią stąd dla fotografika zdobycz łatwą do wypatrzenia i atrakcyjny obiekt do fotografowania. Ta łatwość w wypatrzeniu wynika też z tego, że większość gatunków to gatunki szeroko rozpowszechnione w Polsce i prowadzące jawny (dla zwykłego człowieka z aparatem) tryb życia. Tarczówkowate spotykamy w szerokim spektrum środowisk lądowych, większość gatunków przebywa wprost na trawach, roślinności zielnej lub na liściach krzewów i drzew. Nieliczne tj. Podops inuncta, Menaccarus arenicola, gatunki z rodzaju Sciocoris są związane bardziej z wierzchnią warstwą gleby i nasadową częścią roślin. Preferencje pokarmowe rozłożyły się odmiennie wśród Podopinae razem z Pentatominae z jednej strony, a Asopinae z drugiej. Te pierwsze to fitofagi i fakultatywne zoofagi, druga grupa to typowe zoofagi. Gatunki fitofagiczne żerują na owocach, nasionach, wysysają soki wprost z łodyg i liści. Zoofagi polują głównie na gąsienice motyli i larwy chrząszczy. Wobec dużego przegęszczenia populacji oraz braku pokarmu roślinnego obserwuje się kanibalizm polegający na wysysaniu jaj własnego gatunku. Żeby nie było tak strasznie, to wśród przedstawicieli Pentatominae znane są przypadki opieki samic nad jajami i pierwszym stadium larwalnym. Dominującą postacią w której przeżywają zimę to imago.
Odłowy tarczówkowatych nie nastręczają trudności. Wystarczą standardowe metody: czerpakowanie i otrząsywanie. Do odłowu gatunków związanych z wierzchnią warstwą ziemi oraz nasadową strefą roślin niezbędne będzie sito entomologiczne lub metodyczne czerpakowanie u samej nasady roślin.
Na ogół unikam pisania o szkodliwości-pożyteczności gatunków, ale tu jako ciekawostkę tylko podam, że wśród światowych tarczówkowatych jest najwięcej gatunków o znaczeniu gospodarczym. Uważa się, co często powtarzają choćby podręczniki entomologii leśnej, że właśnie zoofagiczne gatunki Pentatomidae odgrywają ważną rolę w biologicznej ochronie lasu przed „szkodnikami leśnymi”.
Tarczówki są przyjemnym obiektem badawczym dla adepta entomologii. Są duże, mocno zbudowane, i nie tak kruche jak wiele Cimicomorpha. Stąd łatwo je się nakleja na kartoniki, a duże gatunki przebija wprost przez tarczkę.

Oznaczanie wielu tarczówek jest łatwe, wiele gatunków można oznaczyć bez pomocy binokularu. Ci niewprawieni, chcący iść po ścieżce według klucza do oznaczania, muszą pamiętać, że niezbędne może się okazać spojrzenie na spodnią stronę ciała. Są tam cechy rodzajowe, a nawet wyróżniające podrodziny.

Jak do poprzednio prezentowanych rodzin, tak i do tej mamy polski klucz:
Jerzy Lis. 2000. Tarczówkowate – Pentatomidae. Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XVIII Pluskwiaki różnoskrzydłe - Heteroptera. Zeszyt 14: 76 ss.

No i zdjęcia kilku częściej spotykanych gatunków:

[Miłosz Mazur]

A to, że śmierdzą jak jasne nieszczęście to juz nie wspomniałeś
Jedna sztuka w ekshaustorze potrafi przyprawić o odruch wymiotny nawet wytrawnych "wciągaczy"

[karaczandjz]

A propos, odoru....
Jak napisał Klasyk: " pesymiści uważają, że koniak śmierdzi pluskwami, a optymiści, że pluskwy pachną koniakiem".

[Witek Płachta]

Fajnie by było wydzielić dział forum gdzie znalazłyby się te opracowania rodzin przez Ciebie zrobione bo ciekawe to i szkoda by zostało gdzieś zepchnięte.
Pozdrawiam.
Witek.

[Chiffchaff]

Jak powiedział inny XI wieczny klasyk "Jednemu śmierdzą nogi, drugiemu pomarańcze"

Co do wydzielenia tych prezentacji rodzin to jestem bardzo za, bo mam zamiar pomalutku prezentować wszystkie rodziny Heteroptera. Pluskwiaki różnoskrzydłe rzadko goszczą na forum, prezentacja tych rodzin ma w mym zamyśle ułatwić orientację w grupie, wskazać zainteresowanym klucze do poszczególnych krajowych rodzin, kierować na ciekawostki i ciekawsze gatunki. Poza tym w miarę możliwości chciałbym pod każdą rodziną zamieszczać zdjęcia najczęściej spotykanych/wrzucanych na forum w postaci zdjęć przedstawicieli. Może wtedy trochę odwróci się stosunek zdjęć Coreus marginatus, Kleidocerys resedae czy Palomena prasina na rzecz innych, ciekawszych gatunków (ciekawszych faunistycznie).

[karaczandjz]

Chiffchaffie,

mój cytat pochodzi z: Witold Koehler "Saga rodu sześcionogów'', rozdział "Czar pluskwy'', str.40.
BTW polecam, szczególnie młodym entomologom.
A Twój o pomarańczach to z kogo?

[panczo]

POtwierdzam, że tarczówkowate łatwo się fotografuje i nawet na forach fotograficznych czuć przesyt tym tematem. Zawsze jednak można coś ciekawego ustrzelić jak zdjęcie poniżej

[Chiffchaff]

Ja tam przesytu nie odczuwam,
ale zdjęcie genialne! Pokazuje właśnie co Picromerus bidens lubi najbardziej, i dlaczego uważany jest za sprzymierzeńca człowieka w walce z gatunkami szkodliwymi gospodarczo.

[Robert Zoralski]

Fajne te artykuły. Dorzucam jako uzupełnienie wątku zdjęcie jednej z tacek ze zbioru. Pluskwiaki zabieram ze sobą sporadycznie, więc sorry, że tak mało - może czas zacząć robić zbiór, bo są naprawdę ładne Ten wielki potwór złapany w centrum miasta Rodos na greckiej wyspie Rodos - a więc max. południe Europy. Jeszcze nie udało mi się go oznaczyć Ale jak rozumiem to też Pentatomidae...

Pozdrawiam
Robert

[Aneta]

Ten wielki potwór złapany w centrum miasta Rodos na greckiej wyspie Rodos - a więc max. południe Europy. Jeszcze nie udało mi się go oznaczyć Ale jak rozumiem to też Pentatomidae...

Wg mnie to może być Apodiphus amygdali.

I jeszcze dorzucę - żeby było kolorowo - zdjęcie absolutnego tegorocznego dominanta z tarczówek w centralnej Polsce:

[panczo]

Wszystko fajne, ale teraz wciąż szukam Palomena viridissima i to jest jak szukanie igły w stogu siana. Może jakbym miał okaz do porównania, byłoby łatwiej, a może u mnie takich nie ma. To samo jest z Elasmucha. Tej bez kolca na przedpleczu, to szukanie i nieznajdowanie, tymbardziej, że tylko w zbliżeniu tą cechę można znaleźć.

[Dark]

To ja dorzucę stare foty. Chyba Carpocoris z młodymi:
http://fc00.deviantart.net/fs49/f/2009/ ... Raptor.jpg
http://fc04.deviantart.net/fs70/f/2010/ ... ca5b16.jpg
Jak ktoś może oznaczyć, będę "dźwięczny"

I Palomena z Bułgarii przy porannej toalecie...
http://fc06.deviantart.net/fs70/f/2010/ ... Raptor.jpg

[Aneta]

To ja dorzucę stare foty. Chyba Carpocoris z młodymi:
http://fc00.deviantart.net/fs49/f/2009/ ... Raptor.jpg
http://fc04.deviantart.net/fs70/f/2010/ ... ca5b16.jpg
Jak ktoś może oznaczyć, będę "dźwięczny"

To akurat Acanthosomatidae - Elasmucha ferrugata.

[Dark]

Tradycyjnie... Dziękuję za oznaczenie

[kolagen]

Staram się ogarnąć w rodzaju Carpocoris i prócz C. fuscipinus, którego często na pierwszy rzut oka można odróżnić mam problem z innymi...
Jakie cechy odróżniają poszczególne gatunki?
Znalazłem stronę http://hemiptera.free.fr/Carpocoris.html ale mój zerowy francuski i tłumacz google ciążko sobie radzą z tym kluczem.
Czy okaz w załączniku to C. purpureipennis?
Nie ma dużego wcięcia w tarczce jak C.pudicus, i inna kolorystyka niż C.mediterranus (choć te dwa gatunki nie wiem jakby miał odróżnić to tez miałbym problem)

[jeśli lepiej było otworzyć osobny temat to proszę post przesunąć]

[admin]

Fajnie by było wydzielić dział forum gdzie znalazłyby się te opracowania rodzin przez Ciebie zrobione bo ciekawe to i szkoda by zostało gdzieś zepchnięte.
Pozdrawiam.
Witek.

Dopiero teraz przeczytalem ten post. Oczywiscie kazdy dobry pomysl winien być zrealizowany, dlatego skoro jest taka potrzeba z chęcią to zrobię. Piszcie mi, please, o takich sprawach choćby na PW, bo ja naprawdę... nie czytam wszystkich postów na forum, bo zwyczajnie przerasta to moje fizyczne mozliwości. No i ucieklo.

[Chiffchaff]

Po co się męczyć z translatorami jak mamy podawany wcześniej przeze mnie polski klucz. Przejrzysty, czytelny i aktualny.

[kolagen]

Serwer PTE nie działał, bałem się ze nie ma już dostępu do kluczy, ale to było chwilowe - sciągnąłem i wszystko stało się jasne - C. purpureipennis


Dzięki.