Polskie Forum Entomologiczne

Temat końcówki dla nadrodzin okazuje się być kompletnie nieuporządkowany w języku polskim. Wczoraj nad tym rozmyślałem i wyklarowała mi się taka sytuacja.
Przykład - nadrodzina Chrysomeloidea. To nie są stonkowate (Chrysomelidae), ale też nie są to kózkowate (Cerambycidae).  Obydwie rodziny na leżą do tej nadrodziny.
Końcówka -ate jest zarezerwowana dla rodzin. A zatem - STONKOWE? Byłoby chyba najlepiej.

Bardziej "ogólne", o szerszym znaczeniu, wydaje się w brzmieniu naszego języka polskiego STONKOWE niż STONKOWATE.
-ATE to dokładniejsze określenie niż -OWE.

Dobrze ekstrapoluje się też na inne nadrodziny, sprawdzamy:

Bogatkowate - Buprestidae
ale BOGATKOWE  - Buprestoidea
PRZEKRASKOWE - Cleroidea

W Hymenoptera mielibyśmy:

> BLESKOTKOWE (Chalcidoidea)
> GALASÓWKOWE (Cynipoidea)
> GĄSIENICZNIKOWE (Ichneumonoidea)
> ZŁOTOLITKOWE (Chrysidoidea)

i to dobrze brzmi. Końcówka -OWE ma brzmienie bardziej ogólne niż -owate. Czuje się jej szersze znaczenie, tak jak nadrodzina jest ponad rodziną.

W ten sposób należałoby podsumować końcówki:

Nadrodzina (-oidea)  -OWE
Rodzina (-dae) - OWATE  lub -I (żuki, stonki, kózki)

Logiczne i zgodne językowo . I choć " Polacy nie gęsi i swój język mają" to ja jednak jestem zwolennikiem nazw łacińskich -  są jednoznaczne , a i tak większość naszych naukowców ( przynajmniej w necie) publikuje po angielsku. Może i  ułatwiło by to porozumiewanie ( i zrozumienie) na polskim rynku , ale nic poza tym. Polskie nazwy owszem niejednokrotnie są ciekawe i mające pochodzenie w korzeniach języka ale zrozumiałe są tylko u nas . Faktem jest ,że wszystkie nacje ( prawie) wymyślają własne nazwy w celach popularyzacyjnych czy ułatwiających zapamiętanie , ale tak naprawdę nic to nie wnosi , a czasem nawet wprowadza zamęt i niezły ubaw - przykład: daddy long-legs spider, granddaddy long-legs spider (ang) - Pholcus phalangioides .

W BE 16/1996 Marek Bunalski napisał słów kilka na temat nazewnictwa wernakularnego Scarabaeoidea i dla nadrodziny zaproponował nazwę ŻUKI. I chyba powszechnie tak jest stosowana.

a może stonkowce

Żuki jako nadrodzina.
Spróbujmy dalej:
Kózki jako nadrodzina?
Stonki
Spręzyki,
Bogatki... ?
Tego nie da się ekstrapolować na inne nadrodziny, nawet, gdybyśmy tego bardzo chcieli.

Jak wyżej, spróbujmy:
Stonkowce (Chrysmeloidea)?, bogatkowce (Buprestoidea), żukowce (Scarabaeoidea), sprężykowce (Elateroidea) czy Przekraskowce (Cleroidea), Czarnuchowce (Tenebrionidea)?   Brzmi źle.

Moja propozycja daje takie nazwy, odpowiednio:
Stonkowe, Bogatkowe, Sprężykowe, Żukowe ? (słabe to trochę akurat), Sprężykowe, Przekraskowe, Czarnuchowe.... w większości przypadków brzmi dość logicznie i sugestywnie, z pewnymi wyjątkami.

Nazwy nadrodzin - nad tym jest ta dyskusja - muszą być odmienne od nazw rodzin, zarówno w brzmieniu -owate jak i -ki. Ta druga nazwa (Sprężyki, Bogatki, Kózki, (Żuki*) itd. jest już trwale wpisana w język polski i odnosi się do nazwy rodziny.

*- niekoniecznie - ŻUKI rzeczywiście mają szersze znaczenie, może więc ŻUKI zostawić dla nadrodziny zgodnie z tym co napisał Jacek Kalisiak.

Ta końcówka -owe wydaje mi się być optymalna, jako określenie o nieco szerszym znaczeniu niż rodzina:
Stonkowe: w tym - stonkowate, kózkowate
Sprężykowe: w tym  - sprężykowate, goleńczykowate, podrywkowate, omomiłkowate etc.
Ryjkowcowe: kobielatkowate, tutkarzowate, pędrusiowate, ryjkowcowate.

Czemu się nie da? (no dla kózkowatych akurat się nie da, bo to "tylko" stonki   )



Jacku, czemu wymyślasz jakieś "byty transcendentalne"? Mało mamy nazw do zapamiętania? Ryjkowce są tu dobrą ilustracją obecnej sytuacji. Jedni (w tym ja) uważają, że ryjkowce to Curculionoidea, a ryjkowcowate to Curculionidae, a inni (głównie "szkoła lubelska i krakowska") uważają odwrotnie. Jeśli możliwe są dwie opcje, to zawsze obie znajdą swoich adwersarzy   . Analogicznie jest ze stonkami, czarnuchami, sprężykami itd. Po co nam jakieś kolejne dziwolągi słowne, zresztą małpujące wymysły ornitologów? Słowo "ryjkowcowe" chyba nie przeszłoby mi przez gardło  Potocznie i na co dzień i tak zawsze mówimy o konkretnym gatunku kózka, a nie kózkowata, ryjkowiec, a nie ryjkowcowaty itd, niezależnie od przyjętej konwencji. I niech tak zostanie. Nazwy wernakularne nie podlegają żadnym ścisłym kodeksom, i bardzo dobrze, bo czemu innemu służą. Naukowe są nazwy łacińskie, i wystarczy.

Tak trochę dla zabawy, trochę, by poszukać analogii do błonkówek, gdzie ten problem wydaje się ważny. W chrząszczach on nie występuje i nie ma co na siłe "wymyślać. Ze wszystkim się zgadzam  

Dla mnie końcówka -owe jest także wybitnie trudna do zaakceptowania
Tylko przypomnę co napisali o tym Ruszkowscy: "Nadrodzina może mieć końcówkę -owate (zwłaszcza, gdy chodzi o nadrodzinę utworzoną z dawnej rodziny - np. pszczołowate dla "Apoidea") lub otrzymać nazwę podobnego typu, jak nazwy podrzędów czy rzędów".