II. European Congress on Orthoptera Conservation, Smolenice (Słowacja), 19-22.09.2018

Sympozja, zebrania, zloty entomologiczne, komunikaty, wystawy, giełdy, spotkania i in.
Salticus
Posty: 243
Rejestracja: czwartek, 1 kwietnia 2010, 19:35
Specjalność: Orthoptera
Kontakt:

II. European Congress on Orthoptera Conservation, Smolenice (Słowacja), 19-22.09.2018

Post autor: Salticus »

W dniach 19-22 września w Smolenicach na Słowacji odbył się II. Europejski Kongres Ortopterologiczny (II. European Congress on Orthoptera Conservation), zorganizowany przez Grupę Ortopterologiczną Komisji Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN SSC Grasshopper Specialist Group) oraz Instytut Ekologii Lasu Słowackiej Akademii Nauk, w którym wziąłem udział jako badacz-amator. Poniżej zamieszczam sprawozdanie z tego wydarzenia.

Smolenice to niewielka miejscowość położona ok. 60 km na północ od Bratysławy, u podnóża Małych Karpat - najbardziej wysuniętego na południowy zachód pasma Centralnych Karpat Zachodnich. Miejscem obrad i zamieszkania większości uczestników był malowniczy zamek stojący na górującym nad wsią wzgórzu, zaadaptowany do roli centrum kongresowego Słowackiej Akademii Nauk. Z zamkowej wieży rozciąga się rozległy widok na porośnięte dębowymi i bukowymi lasami wzniesienia Małych Karpat po stronie północno-zachodniej oraz płaską, rolniczą Dolinę Naddunajską na wschodzie i południu, z widocznym na horyzoncie kompleksem elektrowni jądrowej Bohunice koło Trnawy. Kilka osób, w tym i ja, wynajęło sobie tańsze kwatery we wsi i codziennie spacerem dochodziło na miejsce obrad.

W kongresie wzięło udział prawie 50 uczestników pochodzących z dwudziestu krajów Europy, od Szwecji po Maltę i od Portugalii po Turcję. Polskę, wliczając mnie, reprezentowały trzy osoby. Prawie wszyscy uczestnicy pochodzili z instytucji akademickich i muzealnych; badaczy niezależnych, takich jak ja, było zaledwie kilku. W czasie dwudniowych obrad przedstawiono prawie 40 wystąpień ustnych i posterów. Tematyka prezentacji była bardzo szeroka, od faunistyki i biogeografii, przez ochronę zagrożonych gatunków i metodykę monitoringu po ekologię behawioralną i środowiskową oraz filogenetykę molekularną. Poniżej wymieniam niektóre wystąpienia; ze wszystkimi prezentacjami można się zapoznać w księdze abstraktów dostępnej na tej stronie.

Sesja plenarna rozpoczęła się w czwartek 20 września wykładem Axela Hochkircha z Uniwersytetu w Trewirze na temat czerwonej listy prostoskrzydłych Europy. Następnie współorganizator kongresu Anton Krištín ze Słowackiej Akademii Nauk omówił różnorodność gatunkową i status zagrożenia prostoskrzydłych na Słowacji. Kolejne wystąpienia dotyczyły m.in. stanu zagrożenia Orthoptera w Austrii (Armin Landmann); ochrony gatunkowej i projektu mapowania prostoskrzydłych w Czechach (Robert Vlk); nowych oraz odnalezionych po wielu latach gatunków prostoskrzydłych w Polsce (Michał Brodacki - autor niniejszej relacji); występowania i ekologii stepówki Gampsocleis glabra w Polsce (Emilia Grzędzicka); występowania rzadkich prostoskrzydłych na Bałkanach (Dragan Chobanov); ochrony napierśnicy ciemnej Arcyptera fusca na Węgrzech (Gergely Szövényi); długoterminowych badań populacyjnych nad podłatczynem Roesela Roeseliana roeseli w Skandynawii (Åsa Berggren); zastosowania psa tropiącego w monitoringu populacji rzadkiego, kryptycznego szarańczaka Prionotropis rhodanica w południowej Francji (Linda Bröder); zmian zasięgów prostoskrzydłych w Austrii w ostatnich latach (Thomas Zuna-Kratky); wpływu urbanizacji na różnorodność i morfologię sucholubnych Orthoptera w Niemczech (Jens Schirmel); zastosowaniu komputerowych technik wizualizacji 3D w badaniach taksonomicznych nad prostoskrzydłymi (Milan Kozánek); wyników badań molekularnych nad filogenezą pasikoników z podrodziny długoskrzydlakowatych Phaneropteridae (Beata Grzywacz); oraz zastosowania miniaturowych nadajników radiowych do monitoringu aktywności świerszczy (Oto Kalab).

Oprócz wystąpień stricte naukowych uczestnicy kongresu mieli okazję obejrzeć i wysłuchać także kilku prezentacji fotograficznych i filmowych. Anton Krištin przedstawił fotograficzną relację z wyprawy badawczej na Madagaskar, pokazując osobliwe gatunki prostoskrzydłych znalezione w rozmaitych środowiskach tej wielkiej wyspy. Dwaj Węgrzy, Gergely Szövényi i Gellért Puskás, zaprezentowali zdjęcia z Gór Dynarskich na Bałkanach, gdzie wśród pięknej dzikiej przyrody wciąż można znaleźć ślady wojny jugosłowiańskiej z lat 90. XX wieku. Prawdziwą ucztą dla oczu były fragmenty filmów o prostoskrzydłych Karpatów i Dobrudży (zachodnie wybrzeże Morza Czarnego), które zaprezentował rumuński ortopterolog Ionut Stefan Iorgu z Muzeum Historii Naturalnej w Bukareszcie. Film o Orthoptera Dobrudży jest w całości udostępniony przez autora na YouTube pod tym adresem - polecam!

W przerwach między wystąpieniami można było przekąsić odżywcze batoniki czekoladowe dla sportowców z dodatkiem mączki ze świerszczy domowych (niebyt smaczne, ale to raczej z powodu innych składników), kupić najnowsze książki o prostoskrzydłych Europy, obejrzeć gabloty z okazami z Madagaskaru oraz terrarium z nosalem węgierskim (Acrida ungarica) - rzadkim na Słowacji ciepłolubnym szarańczakiem o osobliwym wyglądzie, zwiedzić smolenicki zamek, a nawet znaleźć na jego terenie ciekawe gatunki prostoskrzydłych, niektóre bardzo rzadkie lub nieobecne w Polsce: długoskrzydlaka małego (Phaneroptera nana), piechotka leśnego (Nemobius sylvestris) i skakuny (Tetrix sp.). Wieczorem wokół zamku oraz we wsi dźwięcznie ćwierkały nakwietniki trębacze (Oecanthus pellucens) i świerszcze domowe (Acheta domesticus). W piątek 21 września, drugiego dnia kongresu, po zakończeniu sesji plenarnej uczestnicy wzięli udział w degustacji win ze słowackich winnic (całkiem niezłych). Jej efektem była wyraźna poprawa płynności w posługiwaniu się językami obcymi, dzięki czemu dyskusje na tematy ortopterologiczne w międzynarodowym gronie na zamkowym dziedzińcu ciągnęły się do północy...

Ciąg dalszy relacji w następnym poście.
Załączniki
Smolenice, w tle zamek na wzgórzu
Smolenice, w tle zamek na wzgórzu
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (278.55 KiB)
Zamek w Smolenicach - centrum kongresowe Słowackiej Akademii Nauk
Zamek w Smolenicach - centrum kongresowe Słowackiej Akademii Nauk
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (231.75 KiB)
Zamek vs elektrownia atomowa Bohunice (odległość w prostej linii ok. 15 km)
Zamek vs elektrownia atomowa Bohunice (odległość w prostej linii ok. 15 km)
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (239.23 KiB)
Małe Karpaty
Małe Karpaty
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (254.52 KiB)
Przykładowe prezentacje w trakcie sesji plenarnych
Przykładowe prezentacje w trakcie sesji plenarnych
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (70.78 KiB)
22 DSC_0251cm.JPG
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (100.07 KiB)
23 DSC_0267cm.JPG
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (88.7 KiB)
24 DSC_0239cm.JPG
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (71.6 KiB)
25 DSC_0220cm.JPG
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (60.99 KiB)
26 DSC_0217cm.JPG
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (53.96 KiB)
Długoskrzydlak mały (Phaneroptera nana) znaleziony na zamkowym parapecie (oznaczenie Robert Vlk)
Długoskrzydlak mały (Phaneroptera nana) znaleziony na zamkowym parapecie (oznaczenie Robert Vlk)
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (279.14 KiB)
Nakwietnik trębacz (Oecanthus pellucens) - samica
Nakwietnik trębacz (Oecanthus pellucens) - samica
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (164.89 KiB)
Piechotek leśny (Nemobius sylvestris) - samiec
Piechotek leśny (Nemobius sylvestris) - samiec
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (345.26 KiB)
Piechotek leśny (Nemobius sylvestris) - samica
Piechotek leśny (Nemobius sylvestris) - samica
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (340.88 KiB)
Trafił się też pluskwiak - wtyk amerykański (Leptoglossus occidentalis)
Trafił się też pluskwiak - wtyk amerykański (Leptoglossus occidentalis)
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (373.55 KiB)
Salticus
Posty: 243
Rejestracja: czwartek, 1 kwietnia 2010, 19:35
Specjalność: Orthoptera
Kontakt:

Re: II. European Congress on Orthoptera Conservation, Smolenice (Słowacja), 19-22.09.2018

Post autor: Salticus »

W nocy z piątku na sobotę nadeszło załamanie pogody, dotychczas ciepłej i słonecznej. Sobotni ranek przywitał nas deszczem i chłodem, toteż tylko część uczestników kongresu zdecydowała się wziąć udział w zaplanowanej na ten dzień wycieczce terenowej, pozostali zaś wyjechali ze Smolenic. Anton Krištín poprowadził nas przez malownicze lasy bukowe na Záruby - najwyższy szczyt Małych Karpat (767 m n.p.m.), a stamtąd na drugą, zachodnią stronę grzbietu górskiego. Tam kilkoro uczestników wycieczki zawróciło, zniechęconych wilgocią i przenikliwym chłodem. Pozostali zatrzymali się na kilkuletnim zrębie - stanowisku rzadkiego górskiego szarańczaka Pseudopodisma nagyi. Niestety nie udało się nam go odnaleźć, zanotowaliśmy jednak w tym miejscu około 10 innych gatunków prostoskrzydłych, między innymi liczne piechotki leśne, nadobnika włoskiego (Calliptamus italicus), złotawka złotawca (Euthystira brachyptera), mułka rudzielca (Gomphocerippus rufus), dołczana wysmukłego (Stenobothrus lineatus), kilka gatunków koników z rodzaju Chorthippus oraz pospolitego na południu Słowacji, a niewystępujący w Polsce konika Euchorthippus declivus, który ze swą masywną głową i białymi paskami na skrzydłach wygląda jak skrzyżowanie skoczka szarego (Omocestus haemorrhoidalis) z konikiem wszędobylskim (Chorthippus albomarginatus). Przez cały czas towarzyszyły nam porykiwania jeleni szlachetnych godujących w okolicznych lasach, jeden nawet przebiegł nam drogę w czasie wędrówki na Záruby.

Pogoda wciąż nie wykazywała oznak poprawy, toteż kolejna grupka postanowiła zawrócić. Kilka najbardziej zdeterminowanych osób, łącznie z autorem tej relacji, postanowiło jednak dotrzeć do ostatniego zaplanowanego punktu wycieczki - na stanowisko niezdarki dziewicy (Saga pedo), dużego drapieżnego pasikonika, pospolitego w rejonie śródziemnomorskim, a bardzo rzadkiego w Europie Środkowej (w Polsce nie występuje). Idąc wąską kamienną ścieżką, śliską od wilgoci, wyszliśmy z lasu na otwartą przestrzeń i równo w południe dotarliśmy nad porośnięty kserotermiczną roślinnością stromy wapienny stok z widokiem na odległe o kilkaset metrów malownicze ruiny starego zamku. Nasza decyzja okazała się słuszna, bo nagle spomiędzy chmur wyszło słońce i szybko się ociepliło. Na miejscu znaleźliśmy modliszkę zwyczajną (Mantis religiosa) i kilka koników, w tym siwoszka błękitnego (Oedipoda coerulescens). Jeden z uczestników wyprawy zszedł w dół stoku i po kwadransie poszukiwań wrócił z niezdarką, wzbudzając aplauz reszty grupy. Jak widać znalezienie dziewicy wymaga determinacji i pokonania wielu przeszkód, a natknąć się na nie można tylko w okolicy średniowiecznych zamków ;) .

Po prawie półgodzinnej sesji fotograficznej niezdarka wróciła do siebie, a my ruszyliśmy w drogę powrotną, tym razem już przy stosunkowo niezłej pogodzie. Łącznie w terenie zanotowaliśmy 20 gatunków prostoskrzydłych. Po dotarciu do Smolenic pozostali uczestnicy wycieczki zaczęli się zbierać do wyjazdu, a ja do wieczora polowałem na piechotki w lasach wokół wsi. Kontynuowałem eksplorację terenu także w niedzielę, niestety pogoda znów się popsuła, po południu rozpadało się na dobre, i nie udało mi się już dokonać ciekawych obserwacji entomologicznych. Następnego dnia rano ruszyłem w drogę powrotną do Polski.

Kongres uważam za znakomicie zorganizowany i merytorycznie bardzo wartościowy. Podsunął mi kilka pomysłów na własne badania, a także był dobrą okazją do nawiązania kontaktów z europejskimi ortopterologami oraz zaprezentowania na szerszym forum odkryć dokonanych ostatnio w Polsce. Okazało się, że nasi południowi sąsiedzi są nimi żywo zainteresowani. Przekonałem się też, że badacz-amator, taki jak ja, może być życzliwie przyjęty i uważnie wysłuchany na międzynarodowej konferencji zdominowanej przez zawodowych naukowców.
Załączniki
W drodze na Záruby
W drodze na Záruby
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (343.91 KiB)
Záruby zdobyte
Záruby zdobyte
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (222.45 KiB)
Tu bezowocnie szukaliśmy Pseudopodisma nagyi.
Tu bezowocnie szukaliśmy Pseudopodisma nagyi.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (338.63 KiB)
Anton pokazuje kolegom z Anglii różnice między konikami Chorthippus brunneus i Ch. biguttulus.
Anton pokazuje kolegom z Anglii różnice między konikami Chorthippus brunneus i Ch. biguttulus.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (214.11 KiB)
Trafił się też nadobnik włoski (Calliptamus italicus)...
Trafił się też nadobnik włoski (Calliptamus italicus)...
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (216.91 KiB)
...ale mnie najbardziej ucieszyło pierwsze w życiu spotkanie z Euchorthippus declivus.
...ale mnie najbardziej ucieszyło pierwsze w życiu spotkanie z Euchorthippus declivus.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (294.28 KiB)
Ruszamy na kolejne stanowisko.
Ruszamy na kolejne stanowisko.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (321.7 KiB)
Ruiny starego karpackiego zamku.
Ruiny starego karpackiego zamku.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (239.27 KiB)
Cel naszej wyprawy - kserotermiczny stok wapienny.
Cel naszej wyprawy - kserotermiczny stok wapienny.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (363.34 KiB)
Na przystawkę - modliszka zwyczajna (Mantis religiosa).
Na przystawkę - modliszka zwyczajna (Mantis religiosa).
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (164.39 KiB)
A oto danie główne - niezdarka dziewica (Saga pedo)
A oto danie główne - niezdarka dziewica (Saga pedo)
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (234.84 KiB)
Niezdarka - bo chodzi chwiejnym krokiem...
Niezdarka - bo chodzi chwiejnym krokiem...
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (222.13 KiB)
...dziewica - bo w populacji występują wyłącznie rozmnażające się dzieworodnie samice.
...dziewica - bo w populacji występują wyłącznie rozmnażające się dzieworodnie samice.
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (184.57 KiB)
Awatar użytkownika
Przemek Żurawlew
Posty: 882
Rejestracja: czwartek, 26 czerwca 2008, 20:10
Lokalizacja: Pleszew

Re: II. European Congress on Orthoptera Conservation, Smolenice (Słowacja), 19-22.09.2018

Post autor: Przemek Żurawlew »

Michał, Bardzo ciekawa i rzeczowa relacja!!
Salticus
Posty: 243
Rejestracja: czwartek, 1 kwietnia 2010, 19:35
Specjalność: Orthoptera
Kontakt:

Re: II. European Congress on Orthoptera Conservation, Smolenice (Słowacja), 19-22.09.2018

Post autor: Salticus »

Dzięki, Przemek. Na marginesie sprawozdania napiszę radę dla wybierających się na Słowację: jeśli nie musicie, to nie korzystajcie z taksówek w Bratysławie. Za kurs z dworca kolejowego na stację autobusową (odległość 3 km) kierowca zażądał ode mnie 19 euro. W drodze powrotnej udało mi się zbić cenę do 13 euro, co i tak jest za dużą kwotą za taki kurs. Jak wyjaśnili mi podczas kongresu słowaccy koledzy, w mieście działa taksówkowa mafia zdzierająca z przyjezdnych zawyżone opłaty, tak jak kiedyś w Warszawie pod lotniskiem Okęcie...
Awatar użytkownika
PawełB
Posty: 1612
Rejestracja: czwartek, 5 kwietnia 2007, 16:15
Specjalność: Rhopalocera
profil zainteresowan: Foto
Lokalizacja: Warszawa

Re: II. European Congress on Orthoptera Conservation, Smolenice (Słowacja), 19-22.09.2018

Post autor: PawełB »

Podoba mi się twój tekst o trudnościach szukaniu dziewic ;-)
Ja spotkałem tego niezwykłego, ale i dziwacznego owada w Słoweńskiej części Istrii, na wzgórzach nad piękną miejscowością Piran
Nazwa niezdarka świetnie opisuje jej zachowanie, mimo że dosyć szybko wędruje. Jak jednak taki duży i w sumie niezbyt zdolny do ucieczki owad o miękkim odwłoku uchodzi wrogom to dla mnie zagadka.....
ODPOWIEDZ

Wróć do „Sympozja, zebrania, wystawy”