Indie 2009

[Jarosław Buszko]

Przez miesiąc nie udzielałem się na forum, ponieważ znów byłem w terenie. Tym razem poznawałem przyrodę, a przy okazjii kulturę północnych Indii. Jest to kraj bardzo zróżnicowany pod względem bogactwa przyrodnicznego. I to pomimo tego, że ogromna liczba ludności (ponad 1 mld) znacznie zmieniła pierwotną przyrodę (zagospodarowanie rolnicze, urbanizacja, wycinka drzew na opał). Widać wyraźną odmienność florystyczną i faunistyczną Himalajów oraz niżej położonych terenów na południe od nich. Himalaje to dobrze znany nam region - Palearktyka. Te same rodzaje drzew i krzewów oraz rośin zielnych, te same rodzaje motyli (gatunki zwykle inne, choć podobne). Poniżej 1000 m flora jest juz zupełnie inna i właściwie nie ma niczego z czym spotykamy się w Europie. Jesteśmy więc w Regionie Orientalnym.
Wybierałem sie do Indii głównie po to, by zebrać materiały Gracillariidae. Sukces był średni, spodziewłem się większej liczby gatunków. Trudno trafić w odpowieni okres fenologiczny, gdyż w górach i na niżu wygląda to zupełnie inaczej. W Himalajach była już późna jesień, a na południu pora sucha. Trzeba odwiedzić ten kraj w różnych porach roku by zebrać w miarę pełny zestaw gatunków, które nas interesują.
Mimo znacznej odległości Indie są łatwo dostępne. Bilet lotniczy (kupowany z wyprzedzeniem) kosztuje ok. 1700 zł. Na miejscu (w górach) zyje się za 20 zł dziennie na osobę (8 zł miejsce w dwuosobowym pokoju z łazienką, 12 zł całodzienne wyżywienie w restauracji). No i trochę trzeba środków na przejazdy, które także są tanie, mając na uwadze ogrom kraju. Wszędzie można porozumieć się w języku angielskim. W ogóle panuje bardzo luźna, bezstresowa atmosfera.
O szczegółach działań entomologicznych i efektach będę pisał w kolejnych wpisach. Teraz kilka zdjęć prezentujących wizerunek przyrodniczy i kulturowy Indii, jaki widziałem.

[jon]

Pomijając nawet kwestie entomologiczne (dla mnie to i tak istota sprawy i nie zamieniłbym tego na jakiekolwiek zwiedzanie zabytków architektury) to jednak (Tadź) Tag mahal jest jakiś wyjątkowy. Chyba wyjątkowy w historii ludzkości przykład poświęcenia mężczyzny dla kobiety. Piękna, monumentalna budowla. A góry jak zawsze czarodziejsko piękne.
Indie wbrew pozorom są jednak szokująco tanie. A jak wygląda sprawa samego zbierania owadów? Niedawno w tv mówiono przy okazji programu o Indiach, że tam nie wolno niczego zabijać, wszystko co żyje jest święte, włącznie ze szczurami. O krowach nie wspomnę. Karmi się szczury na ulicach. Czy dało się zaobserwować takie obrazki?

[Jarosław Buszko]

Ze zbieraniem owadów w Indiach nie ma problemów - takie wrażenie odniosłem. Wyjaśnienie - "for scientific research" - zawsze spotykało sie z głębokim zrozumieniem. Daleko idące poszanowanie dla wszelkiego życia obecne jest tylko u przedstawicieli dżinizmu. U wyznawców innych religii jest różnie - mam na myśli zwierzęta, które daje się zjeść. Na ogół mieso kończy sie na kurczaku, ewentualnie na owcy. Hinduiści są przeważnie wegetarianami, ale już muzułmanie jedzą normalnie owce i kozy. Krowa i owca (dla hinnduistów) są zwierzętami świętymi i pozyskuje się z nich tylko mleko, które można pozyskiwać przez od zwierzęcia długi czas. Szacunkiem cieszą sie tez małpy. Natomiast niskow kategorii swiętości sa psy i świnie. Wprawdzie sie ich nie zabija, ale traktowane są z pewną pogardą. Dla Europejczyka święte krowy są źródłem irytacji. Przeważnie grzebią w górach śmieci wraz z kozami. psami i świaniami, paskudzą w miejscach publicznych, np w poczekalni kolejowej czy na peronie i czasami sa bardzo nachalne. Jedzą wszystko, resztki owoców, kartonowe opakowania, czy stare ubrania. Jakoś nie mogłem zaakceptować takiej swiętości.
Najczęściej wygląda to jak na załączonych zdjęciach.

[Grzegorz Banasiak]

W zestawieniu ze zdjęciami z pierwszego postu - te z krowami, ze świętością w naszym rozumieniu nie mają nic wspólnego. Widok niesamowity i przygnębiający zarazem.
A co ciekawego z Gracillariidów udało się znaleźć ?

[Jarosław Buszko]

Gracillariidae zostawmy na koniec, teraz o innych motylach.
W listopadzie w górach było niewiele motyli dziennych. Na wysokości 2500-3000 m latało sporo szalczkoni, ale był to tylko jeden gatunek - Colias fieldii. Ponadto dobrze nam znany Lycaena phlaeas. Oprócz niego były także inne modraszki - Oreolyce vardhana i Celastrina huegelii. Często spotykało sie także Vanessa indica, czasami też Vanessa cardui. W jednym miejscu znalazłem skupienie gasienic bardzo podobnych do pokrzywnika, ale zyjących gromadnie, tak jak nasz A. levana. Udało sie wyhodowac motyla i okazało się, żejest to Aglais cashmiriensis. Podobny, ale znacznie ciemniejszy od naszego pokrzywnika.
Spotykałem też wiele gasienic i poczwarek Pieris brassicae, niektóre nawet w miejscowościach położonych na 3100 m.
Na nizinach motyli było nieco więcej, ale były to gatunki reprezentujące faune orientalną. Z paziów latało sporo Papilio demoleus i P. polytes, trochę P. helenus. W Parku Narodowym Panna latały jakies Atrophaneura. Widziało sie kilka gatunków Pieridae i dość sporo Lycaenidae, zwłaszcza tych z grupy ogonczyków. Dużo było Danaus chrysippus, co związane bylo z powszechnym wystepowaniem Calotropis procera - rosliny pokarmowej jego gąsienic. Było także kilka innych gatunków Nymphalidae. Udało mi się wyhodować Ariadne ariadne z gasienic, które znalazłem na Ricinus communis.
Przegląd części motyli dziennych, które udało mi się sfotografować załączam poniżej

[Jarosław Buszko]

W Indiach nie ma potrzeby zakładania lepidopterarium. Motyle dzienne przylatują po prostu do kwitnacych krzewów, specjalnie w tym celu sadzonych. Odpowiednie tablice informują o gatunkach i przestrzegają przed łowieniem.
Dalsze zdjęcia motyli dziennych w załączeniu.

[Jarosław Buszko]

Nie było specjalnie warunków by łowić na światło, dlatego motyle nocne odpuściłem. Trafiały się okazyjnie jakieś Noctuidae i Crambidae (Pyraustinae), a raz nawet mały zawisak (jest na zdjęciu).
W różnych miejscach pojawiały się ciekawe ważki; niektóre z nich udało mi się sfotografować lub złapać (zamówione przez Jacka Wendzonkę). Sporo kręciło sie także błonkówek (pszczół i os), m.i. Apis dorsata i A. florea, oraz wszędobylska Vespa orientalis.

[Jarosław Bury]

Zawisak ze zdjęcia nr 1 to moim zdaniem któryś z rodzaju Hippotion - szkoda, że nie widać tylnych skrzydeł - można by pokusić się o ustalenie gatunku...

[Jarosław Buszko]

Zawisaka ze zdjęcia przywiozłem do kraju. Jeśli ktoś kompletuje zbiór zawisaków z obszaru Azji, to chętnie mu okaz ten sprezentuję. Trzeba go tylko rozwilżyc i spreparować.

[Brachytron]

W różnych miejscach pojawiały się ciekawe ważki; niektóre z nich udało mi się sfotografować lub złapać (zamówione przez Jacka Wendzonkę).

A to mnie Pan mile zaskoczył. Byłem przekonany, że mój list nie dotarł. W każdym razie dziękuję bardzo.

Środkowa ważka to Bradinopyga geminata, pozostałe wymagają głębszego śledztwa.

[Roland Dobosz]

Witaj Jarku,
Jak zawsze chetnie słucham czy czytam dzienniki z podróży, szczególnie twoje. Zaspokój moją ciekawość i zdradź czy wpadły ci jakieś Neuropterida? W sumie lataja wolniej od ważek...

[Łukasz Mielczarek]

Ja bym chętnie zobaczył jakieś bzygi Latało cokolwiek dwuskrzydłego przy tych kwiatkach?

[Jarosław Buszko]

Neuroptera nie widziałem żadnych. W górach była już jesień, a strefie tropikalnej byc może trzeba byłoby zastosować łowienie na swiatło.
Much też było niewiele. Miałem zamówienie na zbieranie Calliphoridae i pokrewnych rodzin, ale udało się zebrać bardzo skromny materiał. Z Syrphidae coś się znalazło na zdjęciu z bielinkiem Belenois aurota (wpis z 28-11-2009).

Najwięcej uwagi poświęciłem oczywiście minującym motylom z rodziny Gracillariidae. Jednym z podstawowych warunków umożliwiających zebranie dobrego materiału jest wiedza, gdzie i na czym należy szukać żerowisk. Przede wszystkim umiejetność identyfikowania roślin pokarmowych. W Himalajach nie było tak źle. Jest to przecież Palearktyka. Większość roślin udało się oznaczyć do rodzaju, sporo do gatunku. Min jednak było niewiele, a wyhodować udało sie jedynie pojedyncze okazy. W górach rośnie kasztanowiec indyjski (Aesculus indica), na ktorym znalazłem miny przedstawiciela Phyllonorycter (ewidentnie jeszcze nieznany gatunek), które były fałdziste i znajdowały się na spodzie liścia, zupełnie innne niż u naszego Cameraria ohridella.
Ponadto spotkałłem trzy gatunki dębów i na każdym z nich były miny. Co ciekawe, wszystkie dęby są zimozielone, mimo że rosną w strefie, gdzie jest surowa zima. Jeden z nich - Quercus semecarpifolia - dochodzi nawet do górnej granicy lasu na wysokości 3600 m n.p.m. Udało się wyhodować tylko jeden okaz Phyllonorycter z Q. leucotrichocarpa. Wygląda na nowy. Wygląda na to, że miny na dębach lepiej byłoby szukać na wiosnę. Ponadto miny Phyllonorycter były na olszy nepalskij (Alnus nepalensis) i wierzbie, której nie udało się ozbaczyć. Na fiolwtowo kwitnącej roślinie zielnej były miny jakiegos przedstawiciela podrodziny Lithocolletinae. Na razie ani motyla (rodzaj chyba Neolithocolletis lub Porphyrosella), ani rośliny nie udało sie oznaczyć.

[Jacek Kalisiak]

No, a gdzie chrząszcze
Albo chociaż żuki

[Roman Królik]

Witaj Jarku,
Zaspokój moją ciekawość i zdradź czy wpadły ci jakieś Neuropterida? W sumie lataja wolniej od ważek...

Naprawdę??? Szkoda, że nie zrobiłem filmu jak gonisz za Libelloides'em. Szczególnie podobało mi się to salto tyłem po stoku z półobrotem w powietrzu (przełęcz Yenice).

[Jarosław Buszko]

Z chrząszczami było kiepsko. Same na widok się nie wystawiały, a specjalnie ich nie szukałem. Może więc następnym razem.
Miny Gracillariidae na tropikalnych nizinach były albo bardzo liczne, albo pojedyncze. W sumie znalazłem zaledwie 4 gatunki, po dwa z rodzaju Camemraria i Acrocercops s.l. Prawdopodobnie ważne jest trafienie w odpowiednia porę (byłem w okresie pory suchej), zwłaszcza w początek monsunu, by mieć do czynienia z pełnią różnorodności gatunkowej.
Duży problem stanowi identyfikacja roslin pokarmowych, w tym przypadku głównie drzew i krzewów. Na miejscu zakupiłem odpowiednie książki i dość szybko udało mi się rozpoznawać najczęściej spotykane drzewa i krzewy. Tym niemniej w Indiach występuje około 2000 gatunków roślin drzewiastych i nie da się szybko ich poznać.
Jeden z gatunków - szrotówek Cameraria virgulata był szczególnie liczny, przypominało to w niektórych miejscach efekt pojawu naszego gatunku Cameraria ohridella. Liście na drzewach tropikalnych sa jednak grubsze i nie opadaja tak łatwo jak z kasztanowca. Zdarzało się, że na jednym liściu były miny dwóch gatunków Cameraria. Jednego z nich nie udało się wyhodować (tego z min z wypustkami) i nie wiadono co to jest za gatunek. Gatunki z rodzaju Acrocercops tworza miny komorowe, często balonikowato rozdęte. Jeden z nich, prezentowany na zdjęciu był szczególnie częsty na drzewach w samym centrum Delhi.
Mimo dość skromnych rezultatów, zdobyte doswiadczenie powinno pozwolić na skuteczniejsze zbieranie Gracillariidae w przyszłości.