Oznaczanie polskich grabarzy

Staphylinidae, Silphidae, Hydraenidae, Leiodidae, Ptiliidae i Agyrtidae
Pawel Jaloszynski
Posty: 1887
Rejestracja: czwartek, 5 lutego 2004, 02:00
Lokalizacja: Palearktyka

Oznaczanie polskich grabarzy

Post autor: Pawel Jaloszynski »

Obiecałem coś do oznaczania polskich gatunków rodzaju Nicrophorus, ale kilka innych spraw opóźniło zrobienie planowanego zestawienia cech kluczowych. Pytania dotyczące rozróżniania podobnych do siebie gatunków pojawiają się jednak na tyle często, że pewnie jeszcze komuś przyda się tego rodzaju pomoc. Nie wszystkie cechy znalazły się w poniższym zestawieniu; dodatkowych różnic można się dopatrzeć w mikrorzeźbie, punktowaniu i owłosieniu różnych części ciała czy w morfometrii, ale to już zostawiam najbardziej dociekliwym. Aparaty kopulacyjne samców w tym rodzaju są dość jednolicie zbudowane i mają bardzo małą wartość diagnostyczną, aczkolwiek u wielu gatunków nawet nie zostały porządnie zbadane, więc może jeszcze jakieś istotne cechy są do znalezienia; to samo dotyczy terminaliów samic. Nie wszystkie cechy opisane poniżej w punktach zostały zilustrowane; nie mam teraz technicznych możliwości, żeby pokazać choćby bardzo drobną mikrorzeźbę. Przy braniu pod uwagę deseni na pokrywach zawsze trzeba się liczyć z nietypowym ubarwieniem i traktować układ czarnych i pomarańczowych przepasek jako marginalny dodatek do reszty cech, aczkolwiek pewne typowe wzory dominują w populacjach i przy pewnym opatrzeniu pomagają oznaczyć większość grabarzy jeszcze w terenie. Nie podaję klucza, bo oznaczanie na podstawie jednej czy dwóch cech może nie być możliwe i trzeba brać pod uwagę cały zestaw.

Wiele osób ma do czynienia z chrząszczami pochodzącymi z pułapek z glikolem, czyli okazami bardzo ciemnymi, często z wytartym albo posklejanym owłosieniem. To jest po prostu źle zakonserwowany materiał i nie ma możliwości w każdym kluczu uwzględniać cech pomagających oznaczyć okazy w rozmaity sposób zniszczone, a taka metodyka w tym przypadku to właśnie niszczenie okazów. Tylko dobry zbiór porównawczy pomoże oznaczyć taki materiał.



1. Gatunki z czarnymi pokrywami, niezmiernie rzadko z małymi, raczej niewyraźnymi, czerwonawymi plamkami, nigdy z przepaskami:

N. germanicus (Linnaeus):
- tylne golenie masywne, silnie zgrubiałe za połową długości;
- buławka czułków całkowicie czarna;
- spłaszczone obrzeżenie przedplecza u podstawy tak szerokie jak na bokach;
- boczna, posthumeralna krawędź pokrywy zaczyna się mniej więcej na wysokości połowy tarczki (patrzeć z boku);
- powierzchnia pokryw skórzasto pomarszczona, z punktami i nieregularną siecią bruzdek;
- punkty na tarczce zwykle okrągłe.

N. humator Olivier:
- tylne golenie smukłe, bez zgrubienia;
- buławka czułków częściowo pomarańczowa;
- spłaszczone obrzeżenie przedplecza u podstawy dużo szersze niż na bokach;
- boczna, posthumeralna krawędź pokrywy zaczyna się mniej więcej na wysokości wierzchołka tarczki (patrzeć z boku);
- powierzchnia pokryw delikatnie marszczona lub prawie gładka, tylko z punktami;
- punkty na tarczce zwykle wydłużone.

2. Gatunki z pomarańczowymi i czarnymi przepaskami na pokrywach:

2.1. Przedplecze ze złotymi włoskami przynajmniej na przedniej krawędzi, (niezmiernie rzadko całkowicie wytarte; sprawdzić wtedy włoski na głowie i odwłoku!); czoło z dwoma pęczkami złotych włosów osadzonymi nad nasadami czułków; skronie ze złotymi włosami; długie, złote włosy znajdują się też na spodzie, bokach (tu szczególnie gęste!) i górnej powierzchni odwłoka; środek przedplecza bardzo błyszczący, co najmniej tak samo jak czoło.

N. vespillo (Linnaeus):
- tylko przedni brzeg przedplecza ze złotymi włosami;
- wszystkie kolana (tj. wierzchołki ud) ze złotymi włosami;
- posthumeralny, boczny rząd złotych szczecinek ostro zdefiniowany, prawie pojedynczy, krótki, złożony z rzadkich, bardzo długich włosów;
- powierzchnia i boczna krawędź każdej pokrywy w pobliżu tylnego, zewnętrznego kąta pokryte długimi, silnie odstającymi, złotymi włosami;
- mikrorzeźba (powiększenie min. 40x) tylnego spłaszczenia przedplecza i tarczki izodiametryczna;
- powierzchnia pokryw tłusto połyskująca, pokryta niezwykle drobnym szagrynowaniem (powiększenie min. 40x);
- punktowanie pokryw w przedniej części tuż za tarczką niezbyt gęste i z niewielką tendencją do tworzenia nierównych zmarszczek;
- tylne golenie wygięte (u bardzo małych osobników mogą być prawie proste!);
- tylna, czarna przepaska na pokrywach bardzo rzadko przewężona lub (niezmiernie rzadko) przerwana w pobliżu szwu.

N. vestigator (Herschel):
- przedplecze ze złotymi włosami na całym obwodzie;
- wszystkie kolana (tj. wierzchołki ud) z brązowymi włosami;
- posthumeralny, boczny rząd złotych szczecinek mniej ostro zdefiniowany, zwykle nie pojedynczy, długi, złożony z gęstych, krótkich włosów;
- powierzchnia i boczna krawędź każdej pokrywy w pobliżu tylnego, zewnętrznego kąta pokryte krótkimi, słabo odstającymi, złotymi włosami;
- mikrorzeźba (powiększenie min. 40x) tylnego spłaszczenia przedplecza i tarczki poprzeczna;
- powierzchnia pokryw błyszcząca, bez szagrynowania (powiększenie min. 40x);
- punktowanie pokryw w przedniej części za tarczką zwykle bardzo gęste i z silną tendencją do tworzenia nierównych zmarszczek;
- tylne golenie zawsze proste;
- tylna, czarna przepaska na pokrywach bardzo często silnie przewężona lub przerwana w pobliżu szwu.

2.2. Przedplecze bez śladu złotych włosów, nagie lub z przylegającymi, czarnymi lub brązowymi włoskami na obwodzie; czoło bez złotych włosów; skronie z czarnymi włosami; złote włoski, jeśli znajdują się na odwłoku, nigdy nie są długie i gęste; środek przedplecza mniej lub bardziej matowy, co najwyżej tłusto błyszczący, zwykle wyraźnie mniej błyszczący niż czoło.

2.2.1 Buławka czułków całkowicie czarna, przedni brzeg przedplecza płytko i szeroko, ale wyraźnie wycięty.


N. vespilloides Herbst:
Nagie przedplecze z wyciętą przednią krawędzią i czarna buławka czułków są wystarczająco jednoznacznymi cechami; dodatkowo tylna, pomarańczowa plama na każdej pokrywie zwykle nie styka się z krawędzią boczną ani przyszwową.

2.2.2. Buławka czułków częściowo pomarańczowa; przedni brzeg przedplecza nie wycięty.

N. interruptus Stephens:
- przedplecze na obwodzie z przylegającymi, brązowymi lub czarnymi włoskami, najlepiej widocznymi w przednich kątach;
- posthumeralna, boczna cześć pokryw z podłużną grupą (nie rzędem) dość długich, odstających na boki włosów;
- boczna krawędź każdej pokrywy w tylnej części z rzędem długich, żółtych lub jasnobrązowych, silnie odstających włosów;
- przednia pomarańczowa przepaska na pokrywach zwykle (omalże zawsze) przerwana na szwie;
- tylny, zewnętrzny kąt każdej pokrywy zwykle bardzo wąsko przyciemniony;
- zapiersie bardzo silnie owłosione; długie, żółte włosy również pomiędzy środkowymi biodrami;
- tylne krawędzie sternitów odwłoka z rzędem długich i silnie odstających, zwykle jasnych włosów (patrzeć z boku);
- tylne płytki epimerów zapiersia z dość gęstymi, złotymi włosami (czasami zakryte przez pokrywy; patrzeć z boku i od dołu);
- środkowe golenie o bardzo silnie, sinusoidalnie wygiętych krawędziach (tylko duże osobniki!).

N. investigator Zetterstedt:
- przednie kąty przedplecza nagie;
- posthumeralna, boczna cześć pokryw z krótkimi, niewyróżniającymi się włoskami, tylko na samym barku odstającymi na boki;
- boczna krawędź każdej pokrywy w tylnej części z rzędem umiarkowanie długich, ale wyraźnych, żółtych do ciemnobrązowych, silnie odstających włosów;
- przednia pomarańczowa przepaska na pokrywach zwykle (omalże zawsze) ciągła;
- tylny, zewnętrzny kąt każdej pokrywy zwykle bardzo wąsko przyciemniony;
- zapiersie bardzo silnie owłosione; długie, żółte włosy również pomiędzy środkowymi biodrami;
- tylne krawędzie sternitów odwłoka z rzędem dość długich i umiarkowanie silnie odstających, zwykle ciemnych włosów (patrzeć z boku);
- tylne płytki epimerów zapiersia (najczęściej) nagie lub (rzadziej) z pojedynczymi, złotawymi lub brązowymi włosami (czasami zakryte przez pokrywy; patrzeć z boku i od dołu);
- środkowe golenie o słabo, sinusoidalnie wygiętych krawędziach (tylko duże osobniki!).

N. sepultor Charpentier:
- przednie kąty przedplecza nagie;
- posthumeralna, boczna cześć pokryw z krótkimi, niewyróżniającymi się włoskami, tylko na samym barku odstającymi na boki;
- boczna krawędź każdej pokrywy w tylnej części z rzędem krótkich, zwykle ciemnobrązowych, słabo odstających włosów;
- przednia pomarańczowa przepaska na pokrywach zwykle przerwana na szwie;
- tylny, zewnętrzny kąt każdej pokrywy zwykle bardzo szeroko przyciemniony;
- zapiersie słabo owłosione; pomiędzy środkowymi biodrami tylko krótkie, brązowe włosy;
- tylne krawędzie sternitów odwłoka z rzędem krótkich i całkowicie przylegających, zwykle ciemnych włosów (patrzeć z boku);
- tylne płytki epimerów zapiersia z grupą złotawych do brązowych włosów (czasami zakryte przez pokrywy; patrzeć z boku i od dołu);
- środkowe golenie o ledwo zaznaczonych, sinusoidalnych wygięciach krawędzi.
Załączniki
9 interruptus vs investigator vs sepultor 6.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (109.12 KiB)
8 interruptus vs investigator vs sepultor 5.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (119.11 KiB)
7 interruptus vs investigator vs sepultor 4.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (116.33 KiB)
6 interruptus vs investigator vs sepultor 3.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (117.22 KiB)
5 interruptus vs investigator vs sepultor 2.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (118.92 KiB)
4 interruptus vs investigator vs sepultor 1.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (107.99 KiB)
3 vespilloides.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (116.75 KiB)
2 vespillo vs vestigator.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (122.27 KiB)
1 germanicus vs humator.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (117.74 KiB)
Awatar użytkownika
Aneta
Posty: 16258
Rejestracja: czwartek, 6 maja 2004, 12:14
UTM: CC88
Lokalizacja: Kutno

Post autor: Aneta »

Dla mnie rewelacja :) Od razu przyklejam.
Awatar użytkownika
Andrzej 54 †
Posty: 239
Rejestracja: niedziela, 13 lutego 2005, 19:46
UTM: CC71
Specjalność: Staphylinidae
profil zainteresowan: rencista o szerokim spektrum zainteresowań
Lokalizacja: Łask

grabarze

Post autor: Andrzej 54 † »

Pawle, wielkie dzięki. Już drukuję, na swój użytek oczywiście.
Awatar użytkownika
mg1111
Posty: 295
Rejestracja: poniedziałek, 14 kwietnia 2008, 21:22
UTM: DD59
Lokalizacja: Białuty

Post autor: mg1111 »

Kawał świetnej roboty, szacun!
Pawel Jaloszynski
Posty: 1887
Rejestracja: czwartek, 5 lutego 2004, 02:00
Lokalizacja: Palearktyka

Post autor: Pawel Jaloszynski »

Widze na duzym monitorze, ze kiepsko wyszlo z jakoscia pierwszego zdjecia. Rozbijam to wiec na dwa i tym razem chyba ciut lepiej. W przygotowaniu Silphinae.
Załączniki
germanicus vs humator 2.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (123.57 KiB)
germanicus vs humator 1.jpg
Pokaż obraz w oryginalnym rozmiarze (117.02 KiB)
Przemek Zięba

Post autor: Przemek Zięba »

Ufffff jestem pod wrażeniem, aż mi dech zaparło.....superaśne!!!
Awatar użytkownika
vogel
Posty: 411
Rejestracja: piątek, 11 lipca 2008, 15:36
Lokalizacja: Gdańsk

Post autor: vogel »

Rewelacja!!!!! :shock:
Podziękowania i pozdrowienia.
Andrzej J. Woźnica

Post autor: Andrzej J. Woźnica »

super !
brakkonta

Post autor: brakkonta »

Pawle, my ran Twych nie godnim całować! Nieprawdopodobnie piękne !!!
Mazep
wojtas
Posty: 1480
Rejestracja: piątek, 24 września 2004, 21:59
UTM: VT79
Lokalizacja: Świecko

Post autor: wojtas »

Super sprawa . Wreszcie będzie koniec problemów z oznaczaniem tych niezbyt łatwych gatunków.
Awatar użytkownika
Miłosz Mazur
Posty: 2565
Rejestracja: czwartek, 26 stycznia 2006, 11:33
UTM: CA08
Specjalność: Curculionoidea
profil zainteresowan: Muzyka metalowa, fantastyka, gry planszowe
Lokalizacja: Kędzierzyn-Koźle/Opole
Podziękował(-a): 1 time
Kontakt:

Post autor: Miłosz Mazur »

Normalnie "szacun" ... :mrgreen:
Lucka
Posty: 71
Rejestracja: czwartek, 18 listopada 2021, 19:07
Gender: women
UTM: lubuskie

Re: Oznaczanie polskich grabarzy

Post autor: Lucka »

Świetne opracowanie :wow: :brawo: , jestem niezmiernie wdzięczna :D - dziękuję :)
ODPOWIEDZ
  • Podobne tematy
    Odpowiedzi
    Odsłony
    Ostatni post

Wróć do „STAPHYLINOIDEA”