Berytidae - smukleńcowate

[Chiffchaff]

Berytidae smukleńcowate
Smukleńcowate to niewielka rodzina pluskwiaków, licząca w naszej faunie 9 gatunków zgrupowanych w 4 rodzajach. Możliwe jest znalezienie w naszym kraju kolejnych 3-4 gatunków. Należą do nadrodziny Lygaeoidea, o charakterystycznym ułożeniu 4-5 wydłużonych żyłek na błonce półpokryw.
Rodzina smukleńcowatych charakteryzowana jest przez wydłużone, pałeczkowate ciało z cienkimi i wydłużonymi odnóżami i czułkami. Głowa przedzielona w poprzek bruzdą z częścią przednią na której znajdują się oczy i tylną z parą przyoczek. Czułki są 4-członowe, cienkie, ich pierwszy człon długi i pogrubiony na końcu, drugi człon wyraźnie skrócony. Głowa może być zaopatrzona w rozbudowany wyrostek czołowy, którego obecność jest cechą odróżniającą dwa spośród czterech rodzajów występujących w Polsce. Rodzaj Neides i Berytinus posiadają takowy wyrostek, pozostałe (Gampsocoris i Metatropis) nie. Przedplecze gęsto punktowane podzielone poprzeczną bruzdą na kołnierz i dłuższą część tylną. Tarczka malutka, czasem zaopatrzona w kolec (Gampsocoris). Skrzydła bardzo wydłużone, błonka z 5 żyłkami.

Są niełatwe do wypatrzenia, ich wydłużone ciało i wydłużone odnóża, w połączeniu z brązowawo-szarym na ogół ubarwieniem sprawia, że przypominają pokruszone fragmenty roślinne. Ten kto je wypatrzy siedzące na liściach, może też kojarzyć je z komarami i komarnicami.

Smukleńcowate są głównie fitofagami, ale uzupełniają również swą dietę o drobne owady np. mszyce. Przedstawiciele rodzaju Berytinus przebywają głównie na roślinach z rodziny Fabaceae, pozostałe preferują rośliny pokryte gruczołowatymi włoskami, do których przylepiają się owady, na które mogą zapolować.
Żyją na ogół w miejscach ciepłych, umiarkowanie wilgotnych, niektóre są kserofilne (Berytinus signoreti, Gampsocoris punctipes), a w zasadzie tylko jeden (Metatropis rufescens) jest typowo leśny.

Smukleńcowate można łapać w czerpak entomologiczny, ale generalnie rzadko do niego wpadają i są tam trudne do odróżnienia od części roślin. Dobrą metodą, a może najlepszą jest uważne wypatrywanie osobników na ziemi i w nasadowej części roślin.
Zebrane okazy naklejamy na kartoniki, dużą trudność mogą przysporzyć bardzo długie i cienkie odnóża i czułki, układamy je wtedy wzdłuż owada.
Cechy diagnostyczne znajdują się głównie na wierzchu ciała. Zwracamy uwagę m.in. na użyłkowanie błonki półpokryw, kształt wyrostków czołowych i czułków. Do oznaczenia niektórych gatunków z rodzaju Berytinus (w podrodzaju Lyzinus) potrzebne będzie wykonanie preparatów z męskich narządów kopulacyjnych (paramery).

Oznaczając posługujemy się kluczem autorstwa opolskiej prof. Barbary Lis:
Lis B. 2007. Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XVIII. Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera. Zeszyt 9. Płaszczyńcowate - Piesmatidae, smukleńcowate – Berytidae, kowalowate – Pyrrhocoridae. Polskie Towarzystwo Entomologiczne, Toruń, 33 ss.

No i na koniec zdjątka przykładowych dwu gatunków: bodajże najbardziej rozpowszechnionego przedstawiciela rodziny Neides tipularius (foto Wojtek Rybak - dzięki!) oraz rzadko spotykanego, niegdyś określanego jako "puszczański" Metatropis rufescens.

[Jacek Kalisiak]

Podepnę się Przypadkowo zauważyłem tego pluskwiaka robiąc zdjęcia błonkówek.
Zdjęcia słabe, ale ciekawi mnie czy to może inny gatunek. Okolice Łodzi, Romanów DC02, 2011.08.18.

[Chiffchaff]

Zdjęcie faktycznie nie najlepsze ale mimo wszystko dzięki Jacku! W końcu jakiś pluskwiak dla odmiany na forum. Szkoda, że jednak to też Neides tipularius, z resztą prócz tego właśnie gatunku i Metatropis rufescens nie znalazłem innego gatunku w zasobach forum.

[Chiffchaff]

To się nazywa przypadek. Podczas przesiewania ściółki z mego ogródka wysiałem Berytinus minor, w związku z czym mogę zaprezentować na zdjęciu trzeci, przedostatni rodzaj w rodzinie smukleńcowatych. Proszę zwrócić uwagę na bardzo krótki drugi człon czułka, krótszy niż człon czwarty. To, wraz z wielkością (są mniejsze) to cechy umożliwiające odróżnienie rodzaju Berytinus od najbardziej podobnego rodzaju Neides.

[Jacek Kurzawa]

Który to jest "drugi człon"? Ten za kolankiem? (nie znam budowy czułków pluskwiakow, a temat jest ciekawy i warto z niego wyciągnąć naukę).

[Chiffchaff]

Lepiej?

[Krzysztof S.]

Podobnie jak Jacek i podepnę zdjęcia pluskwiaków robione przy okazji focenia chrząszczy.
Jednego oznaczyłem jako Neides tipularius (do weryfikacji) z drugim nie dałem sobie rady. Oba Bory Dolnośląskie sucha łąka na skraju lasu UTM: WS69 25-06-2011

[mwkozlowski]

"pluskwiaki" to nie smukleńce, naturalnie, sprawdź, bo pospolite
ad rem:
wygrzebałem ze swego archiwum tego oto "metatropisa" , Pomorze, sierpień 2010

[Chiffchaff]

Krzysztof S.:
Neides tipularius się zgadza, pozostałe jak pisze mwkozlowski to w ogóle nie ta rodzina.
mwkozlowski:
Metatropis rufescens oczywiście toż Ci on. Z moich obserwacji wynika, że częstszy niż niedawno sądzono, ale mimo wszystko dość rzadko spotykany.

[Miłosz Mazur]

No widzisz Chiffchaffie, wystarczy sprowokować temat ciekawym postem i juz masz co robić

[Krzysztof S.]

Czowiek cały czas dowiaduje się nowych ciekawych rzeczy.


KS

[rysiaty]

Czy to Metatropis rufescens?
2012-10-16, Gryżyna, lubuskie, WT28/18/17
Czy w kluczu Lis (2007) są wyszczególnione stanowiska tego gatunku poza ogólnym stwierdzeniem że jest ich kilkanascie?
Jesli ktoś ma to uprzejmnie proszę zerknąć - oczywiście interesują mnie stwierdzenia z lubuskiego lub najbliższych okolic
w necie znalazłem publikację wymieniajacy ten gat z rez. Bielinek (Lis 2010)

[Artur Taszakowski]

Po dłuuuuuugim czasie odgrzewam wątek. Tak, to M. rufescens, Niestety w kluczu nie ma stanowisk.

Z moich obserwacji wynika, że częstszy niż niedawno sądzono, ale mimo wszystko dość rzadko spotykany

Patrząc na moje obserwację wydaje się, że jest on jeszcze częściej spotykany, być może nie będzie przesadą nawet stwierdzenie, że pospolity w odpowiednich dla niego siedliskach - wilgotne i półcieniste zbiorowiska leśne.

[Chiffchaff]

A ja się pod tym obiema włochatymi łapami podpisuję Częściej łapię właśnie ten gatunek w lasach liściastych, niż inne smukleńcowate. Złapałem go już nawet wielokrotnie w gęstym runie boru sosnowego pod moim domem.

[Artur Taszakowski]

Wystarczy znaleźć miejsce z taką rośliną: czartawa pospolita (Circaea lutetiana L.)

[Chiffchaff]

Ładny ten świeżak na zdjęciu.

[Artur Taszakowski]

Nie wiem co kierowało mną przy wyborze poprzedniego zdjęcia z czartawą pospolitą, mam nadzieje, że to lepiej odda wygląd tej rośliny i może ktoś zainteresuje się poszukiwaniem Metatropis. Na stanowisku z którego pochodzą zdjęcia znajdowało się kilkadziesiąt, a może nawet ponad 100 osobników.

[Jacek Kalisiak]

Dwa zdjęcia ze świecenia w Romanowie. Dorzucam w tym wątku licząc na potwierdzenie oznaczenia. Zebrałem okaz gdyby to było potrzebne.
Neides tipularis ???

[Aneta]

Tipularius, poza tym się zgadza.

[Almandyn]

Dołączam obserwację, trochę starą ale w temacie , woj. podlaskie, powiat białostocki, gmina Wasilków.
Neides tipularius - biotop - sucha, ciepła łąka na podłożu piaszczystym, częściowo zarastająca brzeziną ( wtedy ok 50 cm ) i sosną 'samosiejką'