Scydmaenidae: Cephenniini

[Pawel Jaloszynski]

To ja zanim Jacek zaciagnie reszte forumowiczow na lapanie much napisze pare slow o jednej z dziwniejszych grup Scydmaenidae. U nas Cephenniini sa reprezentowane zaledwie przez jeden rodzaj, Cephennium, zwykle do znalezienia w gorach i na pogorzach, ale stwory sa dosc rzadkie, lubia stare lasy lisciaste i sciolke wokol starych drzew. Z innych rodzajow w Europie wystepuje tylko Chelonoidum, tez wsciekly rzadziol, do napotkania od Wloch do Kaukazu; i Nanophthalmus na Balkanach i Kaukazie, bardzo ciekawy rodzaj, bo zupelnie pozbawiony oczu. W Oriencie Cephennium nie ma, sa natomiast Cephennodesy, masa Chelonoidum i Neseuthia (i blizej nieznana liczba nieopisanych rodzajow, jak to w Oriencie...). Jak latwo zauwazyc na rysunkach ponizej wygladaja te stwory ciut inaczej niz "klasyczne" scydmaenidy, poza ogolnym wygladem maja tez pare dziwacznych cech, o ktorych za moment. Zeby bylo smieszniej, najblizsza im grupa to Eutheiini, ktore zewnetrznie wygladaja zupelnie, ale to zupelnie inaczej (w nastepnym odcinku bedzie o nich wlasnie ;-)

Co jest najbardziej niezwykle u Cephenniini to specjalizacja pokarmowa. Faktem jest, ze nie ma zbyt wielu opublikowanych obserwacji, ale z tego, co juz wiadomo, wyglada ze wiekszosc Cephenniini specjalizuje sie w polowaniach na roztocze, i to nie byle jakie, ale opancerzone mechowce. Taki mechowiec to konserwa, ktora nie tak latwo ugryzc i trzeba do tego specjalnego sprzetu. Cephenniini maja na dolnej wardze unikalna wsrod Staphylinoidea pare przyssawek, za pomoca ktorych unieruchamiaja zwierzyne. Po czym wycinaja specjalnie uksztaltowanymi zuwaczkami dziure w pancerzu roztocza i wyzeraja zawartosc uzywajac szczek. Cala reszta znanych Scydmaenidae poluje raczej na miekkie zwierzaki, glownie skoczogonki i podobne drobiazgi.

Jakby ktos chcial lapac nasze Cephennium (najpospolitsze to C. majus), to chyba najlatwiej w Beskidach. Ale trzeba przesiac cale tony sciolki, zeby takiego stwora dorwac, niezbyt to u nas czeste. Po drugiej stronie Karpat wystepuje za to wielkie bogactwo gatunkow, wciaz mozliwe jest znalezienie zupelnie nowych Cephennium w Europie, szczegolnie w Pirenejach, Alpach i na Balkanach. Zwierzaki malo znane (jak zreszta calosc Scydmaenidae...), rzadko lapane, zle oznaczane, wiekszosc typow w Paryzu, co oznacza trudniejszy niz zwykle dostep do materialu porownawczego, literatura kiepska, czyli rodzaj idealny do tego, zeby poswiecic mu jakies 200 lat zycia...

[Jacek Kurzawa]

Tego drobiazgu jest w Polsce 51 gat. (około, bo na pewno nie można powiedzieć, że tyle jest dokładnie, ale tyle znalazłem w KFP nr 1016-1066). Interesująco to wygląda! Ale żeby u takiego maleństwa (2-3 mm?) zobaczyć jakie ma żuwaczki a obok jeszcze jakieś przyssawki... co to za optykę do tego trzeba mieć? Ten rosyjski MBC-10 (mikroskop stereoskopowy) to chyba już nie wystarczy....

I tak się zastanawiałem, przy okazji, jak wypreparować takiemu... aparat kopulacyjny, skoro cały owad jest grubości szpilki entomlogicznej. To są dla mnie rzeczy niepojęte!! Chrząszcza o długości 10 mm potrafię zrobić (aparat kop.), 6-7 mm - chyba jeszcze tak... ale 2-3 mm? Nie wyobrażam sobie tego za bardzo? Jak to się robi??? A jak takiego się preparuje?? Jak mu się nóżki schowają pod spód, to jak je wyjąć i jak nakleić tak małego chrząszcza?? Czy jest to gdzieś opisane?

[Pawel Jaloszynski]

Tego drobiazgu jest w Polsce 51 gat. (około, bo na pewno nie można powiedzieć, że tyle jest dokładnie, ale tyle znalazłem w KFP nr 1016-1066).

Nie wiem, co jest w KFP, ale wedlug moich kalkulacji to w Polsce jest 40 gatunkow Scydmaenidae, z czego 4 naleza do Cephenniini.


Co do preparatyki, to normalnie, w kropli wody pod zwyklym binokularem minucjami osadzonymi w zapalkach, potem odwodnic, do balsamu i pod mikroskop, inaczej sie nie da. Cala sztuka w odpowiednim ulozeniu materialu w balsamie, zeby bylo widac to, co trzeba, a nie przypadkowa powierzchnie, ktora akurat wyszla na gorze. Jak sie rece nie trzesa to zaden problem, kwestia treningu. Jak znajde wolna chwile to przeskanuje rysunki aparatu gebowego tego Chelonoidum z pierwszego posta. Swoja droga, zapomnialem dodac, ze okazy, na podstawie ktorych powstaly pokazywane rysunki, zostaly zlapane przez Shuheia Nomure w Wietnamie, obydwa sa nowymi gatunkami, jeszcze nie maja nazw.
Pawel

[Marek Przewoźny]

Pawle, a może byś pomyślał o przygotowaniiu i napisaniu klucza do polskich Scydmaenidae np do serii Kluczy do oznaczania owadów Polski, myślę że warto by było.

[Pawel Jaloszynski]

Pawle, a może byś pomyślał o przygotowaniiu i napisaniu klucza do polskich Scydmaenidae np do serii Kluczy do oznaczania owadów Polski, myślę że warto by było.

Niech ja sie tylko wygrzebie na chwile z Orientu ;-) Ale zanim bedzie jakis klucz to chcialbym kontynuowac rewizje faunistyczna zapoczatkowana materialem z Niziny W.-K. i przejechac sie po Polsce troche dokladniej, zebrac wiecej okazow itd. Stad miedzy innymi proba jakiejs tam popularyzacji rodziny na forum, jak ktos znajdzie w swoich zbiorach jakies scydmaenidki to chetnie pomoge oznaczyc, a jak ludzie nie potrafia rozpoznac rodziny to trudno o naplyw danych. Jak sie pokaze ladne obrazki to moze pare osob zaopatrzy sie w sito i pojdzie przesiewac, a jak zobacza co w sciolce piszczy to juz nic ich od tego nie oderwie, czego kazdemu zycze ;-)

Pawel

[Pawel Jaloszynski]

! Ale żeby u takiego maleństwa (2-3 mm?) zobaczyć jakie ma żuwaczki a obok jeszcze jakieś przyssawki...

A wyglada to tak (lewa gora - warga gorna; prawa gora - warga dolna; srodek - zuwaczka; dol - szczeka):