Colotis fausta - bielinkowy fenomen.
: poniedziałek, 1 października 2007, 19:49
Colotis (Madais) fausta to gatunek, który został opisany przez francuskiego podróżnika G. A. Oliviera jesienią 1804 roku w jego książce "Voyage dans l'Empire Othoman". Autor opisu odnalazł po raz pierwszy tego motyla w lesie sosnowym w okolicy Bejrutu (LT: Bejrut, Liban).
Colotis (Madais) fausta występuje na rozległych obszarach Wschodniej Afryki (Somalia, Etiopia), na Półwyspie Arabskim (Jemen, Oman, Arabia Saudyjska), na Bliskim Wschodzie (Izrael, Palestyna, Jordania, Syria, Liban) oraz w Azji Mniejszej. W Azji Centralnej występuje w Iraku, Iranie, Afganistanie, Pakistanie, południowym Uzbekistanie, Turkmenistanie (Kopet-Dagh) i Tadżykistanie (Góry Hissarskie). Na Wschód sięga po Indie i Sri Lankę. Na obszarze swego występowania Colotis fausta różnicuje się na kilka podgatunków: ssp. fausta (Olivier, [1804]) z południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego, Bliskiego Wschodu, Turcji, Azji Centralnej, północno-zachodnich Indii , ssp. faustina (Felder, 1865) z Centralnych Indii, ssp. fulvia (Wallengren, 1867) z południowych Indii i Sri Lanki, ssp. vi (Swinhoe, 1884) z południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego, ssp. mijurteina Carpenter, 1951 z Somalii.
Rozmieszczenie poszczególnych podgatunków nie ujawnia niezwykłego fenomenu, który jest udziałem tego motyla... W 1899 r. zespół pod kierownictwem pani Day - profesor Uniwersytetu Amerykańskiego w Bejrucie rozpoczął badania nad wyjaśnieniem w jakim stadium motyl ten przeżywa zimę w Libanie. Okazało się, że motyl ten całkowicie "wymiera" każdego grudnia na terenie Libanu, by ponownie pojawić się w wielkiej ilości na przełomie czerwca i lipca. Dalsze badania prowadzone w latach 70-tych XX w. dowiodły, że motyl ten nie jest w stanie przeżyć lata na większości obszaru Półwyspu Arabskiego, ani zimy na obszarze Bliskiego Wschodu, Anatolii czy Azji Centralnej.
Aby przeżyć gatunek ten wykształcił mechanizm sezonowych migracji... Na przełomie października i grudnia bardzo liczna, "zimowa" generacja tego motyla z obszarów Turcji, Syrii i Libanu rozpoczyna wędrówkę na południe, by poprzez wybrzeże Izraela, Jordanię i pustynne obszary Arabii dotrzeć na południe Półwyspu Arabskiego. Między grudniem i marcem intensywnie rozmnaża się w Jemenie, Omanie i na Południu Arabii Saudyjskiej (min. w Prowincji Asir), by pod koniec marca, gdy palące słońce spowoduje zanik roślin żywicielskich (Capparis spp.) podjąć kolejną migrację na północ. W maju fala migracyjna osiąga południe Iraku, w czerwcu wybrzeże Morza Śródziemnego. W sprzyjających warunkach motyle zatrzymują się na dłużej, składają jajka, by po sześciu tygodniach, początkiem sierpnia, nowa generacja podjęła kolejną wędrówkę w poszukiwaniu najlepszych miejsc do rozrodu. Tylko dzięki doskonałym zdolnościom adaptacyjnym motyl ten wciąż jeszcze zasiedla skrajnie niekorzystne obszary, na których nie jest w stanie przeżyć przez cały sezon.
Osobiście miałem okazję obserwować Colotis fausta w Południowym Libanie. W okresie pojawu - od lipca do grudnia motyl ten należy do naliczniej spotykanych gatunków z rodziny bielinkowatych, a być może ze wszystkim motyli w Libanie! Jego liczebność ulega jednak znacznym wahaniom, i znane są w literaturze doniesienia o skrajnie nielicznych pojawach tego gatunku na Bliskim Wschodzie.
Colotis (Madais) fausta występuje na rozległych obszarach Wschodniej Afryki (Somalia, Etiopia), na Półwyspie Arabskim (Jemen, Oman, Arabia Saudyjska), na Bliskim Wschodzie (Izrael, Palestyna, Jordania, Syria, Liban) oraz w Azji Mniejszej. W Azji Centralnej występuje w Iraku, Iranie, Afganistanie, Pakistanie, południowym Uzbekistanie, Turkmenistanie (Kopet-Dagh) i Tadżykistanie (Góry Hissarskie). Na Wschód sięga po Indie i Sri Lankę. Na obszarze swego występowania Colotis fausta różnicuje się na kilka podgatunków: ssp. fausta (Olivier, [1804]) z południowo-wschodniej części Półwyspu Arabskiego, Bliskiego Wschodu, Turcji, Azji Centralnej, północno-zachodnich Indii , ssp. faustina (Felder, 1865) z Centralnych Indii, ssp. fulvia (Wallengren, 1867) z południowych Indii i Sri Lanki, ssp. vi (Swinhoe, 1884) z południowo-zachodniej części Półwyspu Arabskiego, ssp. mijurteina Carpenter, 1951 z Somalii.
Rozmieszczenie poszczególnych podgatunków nie ujawnia niezwykłego fenomenu, który jest udziałem tego motyla... W 1899 r. zespół pod kierownictwem pani Day - profesor Uniwersytetu Amerykańskiego w Bejrucie rozpoczął badania nad wyjaśnieniem w jakim stadium motyl ten przeżywa zimę w Libanie. Okazało się, że motyl ten całkowicie "wymiera" każdego grudnia na terenie Libanu, by ponownie pojawić się w wielkiej ilości na przełomie czerwca i lipca. Dalsze badania prowadzone w latach 70-tych XX w. dowiodły, że motyl ten nie jest w stanie przeżyć lata na większości obszaru Półwyspu Arabskiego, ani zimy na obszarze Bliskiego Wschodu, Anatolii czy Azji Centralnej.
Aby przeżyć gatunek ten wykształcił mechanizm sezonowych migracji... Na przełomie października i grudnia bardzo liczna, "zimowa" generacja tego motyla z obszarów Turcji, Syrii i Libanu rozpoczyna wędrówkę na południe, by poprzez wybrzeże Izraela, Jordanię i pustynne obszary Arabii dotrzeć na południe Półwyspu Arabskiego. Między grudniem i marcem intensywnie rozmnaża się w Jemenie, Omanie i na Południu Arabii Saudyjskiej (min. w Prowincji Asir), by pod koniec marca, gdy palące słońce spowoduje zanik roślin żywicielskich (Capparis spp.) podjąć kolejną migrację na północ. W maju fala migracyjna osiąga południe Iraku, w czerwcu wybrzeże Morza Śródziemnego. W sprzyjających warunkach motyle zatrzymują się na dłużej, składają jajka, by po sześciu tygodniach, początkiem sierpnia, nowa generacja podjęła kolejną wędrówkę w poszukiwaniu najlepszych miejsc do rozrodu. Tylko dzięki doskonałym zdolnościom adaptacyjnym motyl ten wciąż jeszcze zasiedla skrajnie niekorzystne obszary, na których nie jest w stanie przeżyć przez cały sezon.
Osobiście miałem okazję obserwować Colotis fausta w Południowym Libanie. W okresie pojawu - od lipca do grudnia motyl ten należy do naliczniej spotykanych gatunków z rodziny bielinkowatych, a być może ze wszystkim motyli w Libanie! Jego liczebność ulega jednak znacznym wahaniom, i znane są w literaturze doniesienia o skrajnie nielicznych pojawach tego gatunku na Bliskim Wschodzie.