Polskie Forum Entomologiczne

Tetrodontophora bielanensis (Waga, 1842) Absolon, 1901, 01.05.2019 na Górze Szczebel (Strzebel) w Beskidzie Makowskim UTM=DA20

Gatunek pospolity ale bardzo ciekawy. Jeden z największych skoczogonków na świecie opisany przez Wagę dopiero w 1842 roku z Bielan Warszawskich. Znalazł go podczas zorganizowanej wycieczki przyrodniczej (coś jak dzisiejsze warsztaty

). I tu już pierwsza ciekawostka, jest to gatunek górski i pod Warszawą nie występuję, a w owym roku został prawdopodobnie przyniesiony wodami Wisły.

Gatunek ten uważany jest za żywą skamielinę. Należy do rodziny Onychiuridae ale posiada wiele cech wspólnych dla całej grupy Poduromorpha, które w tej rodzinie uległy uwstecznieniu (widełki skokowe, pigmentację).

Pomimo małych rozmiarów posiada dwuletni cykl rozwojowy, dlatego na jednym stanowisku można znaleźć osobniki małe jak i duże. Żywi się grzybnią różnych grup grzybów. Można spróbować go hodować, do tego celu należy stworzyć w akwarium lub dużym pudełku po lodach warunki panujące w ściółce lasu górskiego czyli mokro i w miarę kwaśno (trochę mchu, trochę igieł, butwiejącego drewna, rozkładające się liście bukowe).

Poszukałem trochę w sieci i zwierz naprawdę robi wrażenie swoimi rozmiarami

Od razu nabrałem ochoty na zrobienie małego pojemnika obserwacyjnego z tymi skoczogonkami, ale projekt będzie musiał poczekać do najbliższej wycieczki w góry. Bardzo fajne zdjęcia i obserwacja.

Pogonognathellus flavescens (Tullberg, 1871) Stach, 1929 - 5 maj 2019, UTM=DA14, Las na NE stacji kolejowej Kraków Mydlniki Wapienniki. Pod kłodą drewna

Pospolity gatunek spotykany w lasach pod martwym drewnem. Jeden z dwóch krajowych przedstawicieli rodzaju Pogonognathellus. Takson ten prawidłowo powinno się wyróżniać spośród innych Tomoceridae po obecności dwóch szczecin liściokształtnych u podstawy widełek skokowych. Na zdjęciu obwiedzione czarnymi kropkami. Z własnych obserwacji wiem, że jest to jedyny rodzaj, którego przedstawiciele potrafią zwijać czułki. Ale ta cecha występuje tylko u żywych osobników. P. flavescens od P. longicornis można odróżnić po długości czułek. Jeśli są one dwa razy dłuższe od osobnika to jest ten drugi, jeśli nie to można się pomylić. Pewne cechy omawianego gatunku to:

wyrostek empodialny krótszy od pazura (zdjęcie) bez końcówki w kształcie nici,
makrochety na manubrium ostro zakończone (zdjęcie),
ilości makrochet na zewnętrznej stronie tibiotarsusa 3 pary odnóży,
kolec na pierwszym segmencie ramion widełek (dens),
i pewnie jeszcze by się coś znalazło ale nie pamiętam.

Pogonognathellus flavescens jak cała rodzina Tomoceridae ma dwie ciekawe cechy po której się ją wyróżnia:
Wydłużone czułki, gdzie trzeci segment jest najdłuższy, a razem z czwartym są charakterystycznie obrączkowane (zdjęcie).
Największym segmentem odwłoka, jest trzeci, a nie czwarty jak u wszystkich innych Entomobiomorcha i Poduromorpha.

Pomimo, że Pogonognathellus jak na skoczogonka jest bardzo duży (w tej grupie wszystko powyżej 2mm to olbrzymy), to mój sprzęt fotograficzny już wymięka, dlatego zdjęcia są jakie są.

Tomocerus vulgaris (Tullberg, 1871) Brook, 1883 - 5 maj 2019, UTM=DA14, Las na NE stacji kolejowej Kraków Mydlniki Wapienniki. Pod kłodą drewna, wiele egzemplarzy.

Gatunek pospolity, uważany czasami za synantropijny. Pod kamieniami i kłodami, lubi wilgoć.

Przy pewnym opatrzeniu gatunek do rozpoznania za życia osobników (na terenie naszego kraju). Gdy jednak trzeba twardych cech to:

Od Pogonognathellus różni się brakiem możliwości zwijania czułek oraz po cechach wymienionych w poście wyżej.

Od T. minor wyglądem szczecin na widełkach. U T. v. gładkie, u T. m. trójszczytowe.

Od Tomocerina minuta liczbą zębów na pazurze, i kolców na dens. U T. v. 4-6 (przeważnie 6) i 13 lub więcej, u T. m. 2-3, 8-12 odpowiednio. T.
v. ma też proporcjonalnie dłuższe czułki.

Thaumanura carolii (Stach, 1920) Börner, 1932 - 11.05.2019 UTM=DV47, Pieniny Spiskie, Łapsze Niżne, Czarna 2 wys. ok. 760 mnpm.

Tym razem gatunek z rodziny Neanuridae. Czyli poznajemy po dużych brodawkach na ciele, braku płytki trącej na żuwaczkach, braku widełek skokowych i wyrostka empodialnego. Z grubsza wyglądają jak skoczogonkowe shar-pei. Th. caroliiżyje na martwym butwiejącym drewnie głównie w górach i na wyżynach. Nie lubi płaskich terenów, ale znajdowano ją np. w Okręgu Kalingradzkim.

W Polsce jest jedynym przedstawicielem rodzaju, i można od innych Neanuridae rozpoznać ją po silnie wydłużonym piątym segmencie odwłoka dłuższym od czwartego i z dużymi podłużnymi brodawkami po bokach.

: 5 segment odwłoka

DSC_0187.jpg (373.68 KiB) Przejrzano 2192 razy

Trzeba jednak uważać, bo w skoczogonkach o coś nowego nie trudno i warto czasem przyjrzeć się liczbie makrochet na brodawkach. Wklejam klucz do rodzaju z pracy: Smolis, A. 2009. Redescription and lectotype designation of Thaumanura carolii (Stach, 1920) (Collembola, Neanuridae), with remarks on its biology. Deutsche Entomologische Zeitschrift 56(1), 73-83:

1. Thoracic tergum III with 5 chaetae (4 þ s) on the tubercle De . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2
– Thoracic tergum III with 6 chaetae (5 þ s) on the tubercle De . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3
2. Thoracic tergum II with 4 chaetae (3 þ s) on the tubercle De, abdominal tergumIV with separate tubercles Di . . . . . . carolii (Stach, 1920)
(Austria, Bulgaria, Croatia, Czech Republic, Germany, Hungary, Poland, Slovakia, Slovenia, Serbia, Switzerland, Romania, Russia)
– Thoracic tergum II with 5 chaetae (4 þ s) on the tubercle De, abdominal tergumIV with fused tubercles Di . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ruffoi Dallai, 1969 (Albania, France, Italy, Romania)
3. Thoracic tergum II with 5 chaetae (4 þ s) on the tubercle De, abdominal segment I with 3–4 chaetae L . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . dallaii Cassagnau et Peja, 1979 (Greece)
– Thoracic tergum II with 6 chaetae (5 þ s) on the tubercle De, abdominal segment I with 5 chaetae L. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . oniscoides (Latzel, 1917) (Austria, Hungary)

Polskie Forum Entomologiczne

Apterygota - obserwacje terenowe

Apterygota - obserwacje terenowe

Re: Apterygota - obserwacje terenowe

Re: Apterygota - obserwacje terenowe

Re: Apterygota - obserwacje terenowe

Re: Apterygota - obserwacje terenowe